Người Việt ta có câu “Cúng quanh năm không bằng rằm tháng Giêng”, để chỉ đến tầm quan trọng của dịp lễ này.
Rằm tháng Giêng hay còn gọi Tết Nguyên tiêu được các gia đình tiến hành vào chính Rằm (ngày 15 tháng Giêng âm lịch). Vào ngày này, mọi nhà chuẩn bị làm lễ cúng tươm tất, chu đáo với mong muốn cầu năm mới bình an, may mắn.
Cúng Rằm tháng Giêng vào thời điểm nào?
Rằm tháng Giêng năm nay vào chủ nhật (15/1) âm lịch. Theo quan niệm, việc cúng Rằm vào ngày 14,15 âm lịch đều hợp lý. Quan niệm về ngày giờ cúng Rằm tháng Giêng vốn là quan niệm cởi mở. Quan trọng nhất vẫn là người cúng thành tâm, lòng thành.
Tùy theo điều kiện gia đình, công việc mà có thể cúng Rằm sớm hơn. Gia đình bận rộn, không sắp xếp được công việc để cúng vào chính ngọ ngày 15/1 âm lịch thì có thể cúng trước đó 1 ngày, tức 14 tháng Giêng. Thời gian cúng có thể là từ sáng sớm ngày 14/ đến trước 19h ngày 15.
Nghi lễ cúng Rằm tháng Giêng thường được tiến hành vào giờ Ngọ (11h đến 13h). Người xưa cho rằng, cúng Rằm tháng Giêng vào ngày chính Rằm, giờ Ngọ là khung giờ thần Phật giáng thế, sẽ chứng nghiệm cho lòng thành của gia chủ.
Mâm cúng Rằm tháng Giêng
Mâm cúng Cúng Rằm tháng Giêng được gia đình chuẩn bị sao cho phù hợp điều kiện mỗi nhà, chú trọng yếu tố thành tâm, nghiêm túc. Tuy nhiên, lễ cúng thường được chuẩn bị gồm cả mâm cỗ mặn và mâm cỗ chay.
Cụ thể, mâm cỗ mặn thường có 4 bát, 6 đĩa như gà trống luộc, canh măng, xào thập cẩm, nem, giò, xôi… và các vật phẩm khác như: Hương hoa vàng mã, đèn nến, trầu cau, rượu.
Đối với mâm cỗ chay thường có chè, xôi, hoa quả và đặc biệt là bánh trôi nước. Ý nghĩa của việc ăn bánh trôi ngày Tết Nguyên tiêu là mong muốn mọi việc quanh năm được hanh thông, trôi chảy.
Văn khấn ngày Rằm tháng Giêng
Dưới đây là bài văn khấn Rằm tháng Giêng năm Quý Mão 2023 theo “Văn khấn cổ truyền Việt Nam” – NXB Văn hoá Thông tin.
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
– Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
– Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.
– Con kính lạy Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Thúc Bá Đệ Huynh, Cô Di, Tỷ Muội họ nội họ ngoại.
Tín chủ (chúng) con là: …
Ngụ tại: …
Hôm nay là ngày Rằm tháng Giêng năm Quý Mão, gặp tiết Nguyên tiêu, tín chủ con lòng thành, sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long mạch, Tài thần. Cúi xin các ngài linh thiêng nghe thấu lời mời, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ… nghe lời khẩn cầu, kính mời của con cháu, giáng về chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời ông bà tiền chủ, hậu chủ tại gia về hưởng lễ vật, chứng giám lòng thành phù hộ độ trì cho gia chung chúng con được vạn sự tốt lành. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng an bình.
Khấn xong, vái 3 vái.
Những điều kiêng kị trong ngày Rằm tháng Giêng
Những điều kiêng kị ngày Rằm tháng Giêng để mọi người có thể tham khảo nhằm có được may mắn cả năm:
– Không để bàn thờ bụi bẩn: Trước khi cúng rằm tháng Giêng, các gia đình cần lau chùi, dọn dẹp bàn thờ gia tiên cho thơm tho, sạch sẽ. Nên thắp một nén nhang khấn xin thần linh, tổ tiên về việc lau dọn. Tuyệt đối không xê dịch bát hương trong quá trình lau dọn bàn thờ. Các vật phẩm cúng được bày biện gọn gàng, đúng thứ tự, tránh đổ vỡ.
– Kiêng mâu thuẫn bất hòa: Trong ngày Rằm tháng Giêng, mọi người trong gia đình tránh mâu thuẫn, sống chan hòa, vui vẻ. Cha mẹ cũng không nên để con cái khóc lóc nhiều trong ngày này.
– Không nên đi đến những nơi có nguồn âm khí nặng như mồ mả, nơi hoang vu… Rằm tháng Giêng được cho là ngày có âm khí mạnh, không nên ra ngoài sau 10 giờ tối.
– Không nên để thùng gạo trong nhà trống rỗng.
– Kiêng cho vay tiền trong ngày Rằm tháng Giêng.
– Không được mặc quần áo rách bởi theo quan niệm của người xưa, mặc quần áo rách sẽ bị vận rủi đeo bám.
– Trong ngày Rằm tháng Giêng, gia chủ không nên sát sinh, giết thịt gà vịt để tránh vận xui; cẩn thận trong lời ăn tiếng nói, không nên nói điểm gở trong ngày này.
– Không nên ăn các đồ ăn như thịt chó, thịt mèo, thịt vịt…
– Kị trang trí nến: Nên trang trí bằng đèn thay vì nến. Ánh nến lung linh, mờ ảo có thể rất lãng mạn nhưng lại không hề tốt lành vì nó tượng trưng cho tang sự, điềm xui xẻo, cái chết.
– Kiêng không cắt tóc nhổ răng. Người xưa thường nói rằng “cái răng cái tóc là góc con người” nên trong ngày này bạn không nên cắt tóc, nhổ răng để bảo vệ sức khỏe của mình.
